2. Yıl, Sayı 67
Trabzon, Cumartesi 11 Mayıs 1919
Gazete ofisi: Semercilerpaşa Caddesi, Fostiroğlu Bankası’nın yanında, No: 1-2, Trabzon
Yönetici ve sahibi: Nikos Kapetanidis
Geleceğin Şafağı
Barış Konferansı’ndan yeni bir Almanya doğacak — bencil amaçlarından arınmış bir Almanya. İngiltere artık “denizlerin efendisi” değil, gerçekten olduğu gibi, denizlerin koruyucusu olacak. Fransa, yeryüzündeki halkların haklarını savunmada daha güçlü bir etken haline gelecek. Geri kalmış her ilerici fikre karşı çıkan Avusturya artık olmayacak. Panslavizm, Doğu’daki küçük devletler için bir tehdit olmaktan çıkacak.
Bundan böyle milletler, kendi kaderlerini büyük devletlerin korumasına muhtaç olmadan kendileri belirleyecekler. Dünya genellikle yeni bir biçim alacak — ama en çok Doğu değişecek. Fakat bu topraklarda yaşayan halklar kendi kaderlerinin efendisi olabilecek mi, yoksa savaş ve Barış Konferansı, bu bölgeye yeni tehlikeler mi miras bırakacak? Görünen o ki, ikinci olasılık daha muhtemel.
Siyasi ve ekonomik çıkar çatışmaları uzun yıllar sürecek. Üstelik bu çatışmalara gelecekte en tehlikeli unsur olarak İtalya da eklenecek. Akdeniz dışına yönelecek çıkarı bulunmayan İtalya, Doğu’daki halklar için bugüne kadar Türkiye, Rusya ve Avusturya’nın birlikte oynadığı rolü üstlenecek.
Bulgaristan, 1912 öncesi sınırlarına indirgenmenin intikamını arzulayacak. Komşularından hiçbirine karşı koyamayacak kadar zayıf olduğundan, İtalya’ya yaklaşarak ona ekonomik ayrıcalıklar sunacak. Böylelikle Bulgaristan, Doğu’nun huzuru için sürekli bir sorun kaynağı olacak.
Yunan ulusu ise, neredeyse beş yüz yıl sonra, kaderin kendisine yüklediği ağır görevi yeniden üstlenecek: Avrupa’nın Asya karşısındaki bekçisi olmak. Bu yük hiç de hafif değildir, çünkü Batı Asya’da kurulacak Ermeni Devleti, kendi varlığını sürdürmekte bile zayıf olacaktır. İngiltere, Fransa ve özellikle İtalya gibi Batı Asya’da çıkarı olan büyük devletler de bu yükü paylaşmayacaktır.
Batı Rusya ekonomik önem taşısa da, politik olarak etkili olamayacaktır. Batı Asya’da üstünlük için Yunanlar, Türkler ve Araplar mücadele edecek; bu halkların yanında veya karşısında İngilizler, Fransızlar ve İtalyanlar yer alacaktır.
Kaygan Adımlar
Novorossisk’ten, bölgeyle hiçbir bağı olmayan mültecilerin gönderilmesi, burada kurulu Mülteciler Komisyonu için büyük bir engel teşkil ediyor. Bu durum, bütün yardım girişimlerini çıkmaza sokmaktadır. Zaten buralardan geri dönen soydaşlarımızın dönüşü büyük zorluklarla ve tehlikelerle doludur. Novorossisk’ten gönderilen heyet de bu güçlükleri yakından görmüştür. Buna rağmen oradaki yetkililer, sanki zorlanmış gibi, yüzlerce yabancıyı Trabzon’a göndermeye devam ediyorlar.
Pontoslu göçmenlerin yeniden yerleşimi, yalnızca maddi yardımla çözülemeyecek sayısız güçlükle doludur. Bu işe belli şartlar olmadan girişilirse, sonuç felaket olur. Eğer şimdi bir de bölgeyle ilgisi olmayan yabancı mülteciler getirilirse — ne ev, ne barınak, ne de kaynak bulunmadığından — başlanmış olan bu işin üzücü sürprizler doğuracağı açıktır. Düşünülmeden, hazırlıksız bir felaket yaşanacaktır.
Novorossisk ve Kafkasya’daki yetkililer, mevcut şartların yalnızca bölge halkının dönüşüne izin verdiğini bilmelidir. Gerekli talimatlara uyarak, hoşnutsuzlukları önlemeleri beklenmektedir. Bizde “kaygan adımların” sonuçları hakkında yeterli deneyim vardır.
Ermeni Hareketi
Paris’teki Ermeniler ve Ermenilerin dostları, Fransız basınında yer alan “Ermeniler yalnızca çoğunlukta oldukları bölgelerle yetinmeli” fikrine karşı büyük bir protesto toplantısı düzenlediler.
Konuşmacılar, bağımsız ve büyük bir Ermenistan kurulması gerektiğini savundular. Toplantıya Bay Venizelos da katıldı ve büyük tezahüratla karşılandı.
Kafkasya’daki Ermeni Cumhuriyeti’nin Kazasuni hükümeti istifa etti; yerine Bay Hatisyan yeni hükümeti kurdu.
Yeni İttifak
Barış Antlaşması ve Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ile Büyük Britanya arasında yapılacak ittifak önerisi, Almanların imzasından sonra Kongre’ye sunulacak.
Rumenler İlerliyor
Rumen ordusu, 3 Mayıs’ta (yeni takvime göre) Tisa Nehri’nin sağ kıyısında durdurulmuştu. Bu, Macar Bolşevik hükümetinin ateşkes talebi üzerine olmuştu. Fakat beş gün süren faydasız görüşmelerden sonra Müttefikler, bu talebin Rus Bolşeviklerine zaman kazandırmak için yapıldığını anladılar. Dört gün önce Dinyester’de Rumen ordusu Bolşeviklerin saldırısına uğradı. Bunun üzerine Rumen ordusu Macaristan’daki ilerleyişini yeniden başlattı.
Türkiye’nin Kaderi
“Yeni Gazete” şu düşünceleri dile getiriyor:
Türkiye’nin kaderi nasıl belirlenecek? Bilinmiyor. Ancak bu meselenin son sıraya bırakılmış olması bizi üzmemeli. Belki “sona kalan dona kalır” derler, ama biz bu atasözünü burada kullanmak istemiyoruz.
Almanya, Avusturya ve Bulgaristan sorunlarının çözülmesi Avrupa’da bir sakinlik getirecek. Bu sükûnet ortamında Doğu meselesinin görüşülmesi, umarız ki bizim için faydalı olur. Henüz kesin bir karar verilmemiş olması, bizim için uygun bir fırsatın geçtiği anlamına gelmez. Hükümetimiz bu fırsattan yararlanmalıdır.
Bulgaristan’daki Yunanlar
Paris’ten bildirildiğine göre, Bay Clemenceau nezdinde, Bulgaristan’daki Yunan nüfusun uğradığı sistematik zulüm hakkında girişimlerde bulunulmuştur.
Geleceğin Yunanistan’ı
Paris’te “Epoka” muhabiri, Yunan Başbakanı Bay Venizelos’la yaptığı görüşmede onun şu sözlerini aktarıyor:
“Yunanistan bugün de Sırbistan’la, 1913’te Bükreş’te belirlenen siyaset çerçevesinde bağlıdır. Bu üç güç (Yunanistan, Sırbistan, Romanya) en azından Bulgaristan karşısında ortak bir çizgi izlemelidir.
Dolayısıyla, komşumuz Bulgaristan’ın Romanya veya Sırbistan’a saldırması halinde, bütün Yunan askeri kuvvetleriyle Bulgar sınırını geçme yükümlülüğünü üstleniyorum.”
Rumen gazetesi “Adeverul” bu sözleri şöyle yorumluyor:
“Bay Venizelos, bugün dünyanın en berrak siyasal zekâlarından biridir. Yunanistan’ın, böyle bir ittifak olmasa bile, Romanya ve Sırbistan’ı Bulgar saldırısına karşı destekleme sorumluluğunu hissetmesi doğaldır.
Ancak biz bu olasılığı tesadüfe bırakamayız. Bulgaristan’a karşı Balkan İttifakı’nı yeniden kuracak bir savunma antlaşması imzalamalıyız.”
Haberler ve Bildiriler
- Telgraf Dairesi Duyurusu:
Konstantinopolis’le yapılan telgraf haberleşmeleri yeniden açılmıştır. Tüm özel telgraflar gecikmeden gönderilecektir.
Anlaşma Devletleri ülkeleri ve Kafkasya’ya (Rusya hariç) telgraflar kabul edilmektedir. - Dinî İlan:
Neokaisareia ve Kotyora Metropolitliği, Anasta Panagu adlı kadın hakkında boşanma davası nedeniyle bir çağrı yayımlar (16 Nisan 1919). - Şehir Kroniği:
- Rum Ticaret Kulübü toplantısında yeterli çoğunluk sağlanamadığı için başkan seçimi ertelendi.
- Rum tüccar Hristoforos Horomidis ve Periklis Andreadis’e Türkçe yazılmış şantaj mektupları gönderildi; polis soruşturma başlattı.
- “Aziz Nikolaos” adlı Rus gemisi Novorossisk ve Batum’dan Ermeni ve Rum mültecileri getirdi.
- “Pinios” adlı Yunan gemisi 1300 mülteci getirdi; bunların çoğu bölge halkındandı.
- Şehirde ve köylerde tifüs salgını yeniden yayılmaya başladı.
Matbaa
Georgios E. Mihailidis
(3515 sayfadan oluşan Epochi sayıları Nikos Kapetanidis’in kardeşinin torunu olan ve halen Atina’da yaşamakta olan Kostas Kapetanidis tarafından dijitalize edilmiş ve Yunanca olarak tarafımıza iletilmiştir. Türkçeye çevirisi Tamer Çilingir tarafından üstlenilmiştir)