2. Yıl, Sayı 66
Trabzon, Salı 7 Mayıs 1919
Gazete ofisi: Semercilerpaşa Caddesi, Fostiroğlu Bankası’nın yanında, No: 1-2, Trabzon
Yönetici ve sahibi: Nikos Kapetanidis
TARİH İÇİN
Bir süredir dar çevrelerde Pontus Rumlarının yaşadığı trajedilerin bütün ayrıntılarının toplanması konusunda konuşmalar yapılıyor. “Epochi”nin bir yazarı da bugün bu önemli konuyu yeniden gündeme getiriyor. Şimdiye dek yetkililerce hiçbir girişim yapılmadı, bireysel bir teşebbüs de görülmedi.
Gazetemiz sütunlarında zaman zaman Pontus’un çeşitli bölgelerinde yaşanan zulüm ve felaketlerin kısa tasvirleri yer aldı. Pulandzak, Kerasus (Giresun), Ardas, Heriana, İmera ve Oinoi bölgeleri bu korkunç olayların geçtiği yerler olarak anıldı. Yakında Rize, Sürmene ve diğer yerlerin de hikâyeleri yayınlanacak.
Ancak bu, bir gazete için öncü bir çalışma olsa da, yeterli değildir. Kısa haberlerle böylesine büyük bir ulusal felaketin anlamı tam olarak anlatılamaz; zamanla unutulur. Oysa, bu acıların tamamının belgelenmesi gelecek kuşaklara bırakılacak kutsal bir görevdir.
Bu çalışma yalnızca kaç kişi öldü, ne kadar yer yıkıldı gibi sayıları toplamak değildir. Esas olan, bu trajediler sırasında halkın gösterdiği sabrı, erdemi ve dayanıklılığı ortaya koymaktır. Bu bilgiler, hem ulusun ruhunu hem de geleceğe ışık tutacak dersleri içerecektir.
Bununla birlikte, halkın ağıtları ve türkülerinin de toplanması gerekir. Pontus halkının yaşadığı acılar, bu türkülerde yaşamakta, halk hem yıkımın yasını tutmakta hem de dirilişi hayal etmektedir. Bu eserler, bir ulusal hafıza anıtı oluşturacak ve yeni kuşaklara ışık olacaktır.
Kerasus’un (Giresun) Patlamas köyünde yaşanan vahşet —insanların açlıktan ebeveynlerinin ve çocuklarının etini yediği o dehşet— Pontus Helenizminin bir simgesidir. Bu olayları sadece söylentilere bırakmak, onları yok saymak olur.
Savaş sonrası dönemde her ulus kendi felaketlerinden ders çıkaracaktır. Biz de vakit kaybetmeden, henüz hayatta olan tanıklardan bu canlı tarihi toplamaya başlamalıyız. Yarın çok geç olabilir.
Bir anıt, ama aynı zamanda ulusun paha biçilemez bir hazinesi olarak.
N. K. (Nikos Kapetanidis)
NOTLAR
Çocuk Kitapları
Okullar kapanırken, Pontus’taki okullar için artık şu “küçüklerin kitapları” denen, öğretici olmayan, zararlı okuma kitaplarının (eski “okuma kitapları”) kullanılmasına da son verilmelidir. Bu kitaplar, çocukların zihnini uyuşturmuştur.
Yunanistan’da eğitimde yenilik yapılmış, canlı halk diliyle yazılmış yeni kitaplar hazırlanmıştır. Bizim de aynı yolu izlememiz gerekir. Çocukların ruhuna özen göstermeli, onları modası geçmiş “yaşlı” öğretmenlerin eline bırakmamalıyız.
Ayrıca yıllardır çocukların duygularıyla oynayan vicdansız kitap tüccarlarının devri kapanmalıdır. Birçok topluluk, yeni ders kitaplarını istemek için Eğitim Bakanlığı’na başvurmuştur. Bu hareketin Pontus’ta da başlamasından memnuniyet duyuyoruz.
Nihayet “kazanç hırsı” çanları bu kitap simsarı sahtekârların başında çalmaktadır!
KADINLARIMIZ
Dünden itibaren Yunan Kızılhaçı Hastanesi hasta kabul etmeye başlamıştır.
Sadece bir günde otuz yorgun, hasta ve perişan insan oraya sığınmıştır.
Bu hayır kurumuna yardım etmek, hepimizin görevidir.
Erkekler maddi katkı sağlasın, kadınlar ise beyaz hemşire giysileriyle acı çekenlere teselli versin.
Artık kadın için sadece mutfak ve kavgalarla sınırlı bir hayat yoktur; yeni bir ufuk açılmıştır.
Oruçlar, dualar, diz çökmeler elbette kutsaldır ama, acı içindeki bir hastanın başucunda şefkatle hizmet eden bir hemşirenin erdemi onlardan daha değerlidir.
BİR FİNCAN KAHVE?
Belediyenin kahvehanelerdeki kahve ve çay fiyatlarını sınırlama kararını öğrendik. Ancak bu kararı, başka temel gıda maddeleri için yeni düzenlemeler izlemedi.
Açgözlülük ve karaborsa hâlâ hüküm sürüyor. Şeker ve un fiyatları bir hafta içinde sürekli değişiyor; oysa stokların yeterli olduğu biliniyor.
Acaba gizlice ihracat mı yapılıyor, yoksa gemi gecikmeleri fırsat mı sayılıyor?
Belediyenin tüm bu çabası yalnızca “bir fincan kahve” için mi?
YAZARLARIMIZDAN
Yetenek Gerekir – İ.E. Kinigoğlu
İnsanlık tarihinin gördüğü tüm acılar içinde, Pontus Helenizminin son yıllarda yaşadığı kadar korkunç olaylar az görülmüştür.
Bu felaketleri anlatmak için kanıyla yazacak bir yazarın kalemi gerekir.
Eğer Homeros olmasaydı, Odysseus’un kahramanlıkları bugün kimsenin umurunda olmazdı.
Bizim halkımızın da her köyünde, her ailesinde, her bireyinde romanlara konu olacak dramatik hikâyeler vardır.
Örneğin, eskiden 80 haneden oluşan Tepe-Yoma köyünde bugün yalnızca 5 evin bacası tütüyor;
veya 250 haneli zengin Temirtziköy’de artık sadece 15–20 aile kalmış.
Buna rağmen, o 5 kişinin hayatta kalıp geri dönebilmesi bile insanın direncine dair büyük bir ders değil midir?
İşte işlenecek, kalıcı eserler yaratacak konular bunlardır.
Bu büyük acıyı anlamak ve anlatmak için gerçek bir sanat yeteneği gerekir.
KARS VE ERMENİSTAN
Tiflis’ten bildirildiğine göre, İngiliz yönetiminin kararıyla Kars bölgesi Ermenistan’a bağlanmıştır.
Ermeni Genelkurmayı Kars’a yerleşmiş, General Andronikov komutasında birlikler şehre girmiştir.
General Nazarbekov tüm Ermeni kuvvetlerinin başkomutanı olmuştur.
FRANSA NE KAYBEDİYOR
Londra “Times” gazetesi, Odessa’nın düşmesinin Fransa için büyük bir kayıp olduğunu yazıyor.
Bu durum, Fransa’nın Rusya’nın yeniden inşasındaki rolünü zayıflatacaktır.
İngiltere Murmansk, Arhangelsk ve Bakü’de; Amerika ise Sibirya’da yer edinmişken, Fransa Rusya’da artık dayanak noktası bulamamaktadır.
VATANIN YENİLGİSİ
Paris’ten gelen haberlere göre, Alman temsilci Rantzau Versailles’a ulaşmıştır.
Yurdunun yenilgi belgesini imzalamak üzere gelen Rantzau son derece duyguluymuş.
Yanında, 1871’de Versailles Sarayı’nda Alman İmparatorluğu’nun kuruluşunu kutlamış subayların torunları da varmış.
Ne acı bir tarih yazılıyor!
Bir söylentiye göre, Paris’teki Pontus Temsilciliği Başkanı Bay Konstantinidis’e Trabzon valiliği teklif edilmiş.
Kendisi bu öneriyi reddetmiş.
(Epochi’nin notu: Bu habere inanmakta zorlanıyoruz; belki de İstanbul gazeteleri bizim “1 Nisan şakamızına” kandılar!)
TRAKYA MESELESİ
Bulgar gazetesi “Preporets”, Trakya ve Ege kıyılarının Yunanistan’a verilmesine tepki gösteriyor.
Paris kaynakları ise, Yunanistan’ın toprak taleplerinin büyük ölçüde kabul edildiğini bildiriyor.
Bulgarya sınırı belirlenmiş, geriye yalnızca uluslararası komisyonun onayı kalmış.
Yunan heyetinin ılımlı tutumu özellikle Venizelos’un politikasıyla övgü toplamış.
ABONELİK ŞARTLARI
Trabzon ve çevresi: Yıllık 380, 6 aylık 200 kuruş
Eyaletler: Yıllık 450, 6 aylık 240 kuruş
Rusya ve Kafkasya: Yıllık 75 ruble
Yurt dışı: Yıllık 70 frank
TRABZON METROPOLİTİNDEN HABERLER
Trabzon Metropoliti, hastalığından kurtularak Paris’e ulaşmıştır.
Yunan elçisi Bay Romanos ile birlikte Romanya Başbakanı Bratianu’yu ziyaret etmiştir.
İTALYANLAR BATUM’DA
İtalya Dükü’nün oğlu Prens Edmond, Batum’a gitmek üzere “Memphis” gemisiyle Boğaz’dan geçmiştir. Yanında kalabalık bir heyet vardır.
VENİZELOS’UN AÇIKLAMASI
Başbakan Venizelos, Paris’te yaptığı görüşmelerde, iki ay içinde Atina’ya “Yunanistan açısından çok tatmin edici sonuçlarla” döneceğini açıklamıştır.
DIŞİŞLERİ BAKANI POLİTİS’İN DEMECİ
Yunan Dışişleri Bakanı Bay Politis, Paris’te bir Fransız gazeteciye yaptığı açıklamada İstanbul’un uluslararası statüye alınmasını ve Pontus ile Ermenistan’ın birleşmesini desteklediğini belirtmiştir.
TÜRKİYE’YLE İLGİLİ ZORLUKLAR
Paris’ten gelen bilgilere göre, Almanya ile barış antlaşması Mayıs ortasında imzalanacak, ardından Avusturya, Bulgaristan ve Türkiye ile görüşmeler başlayacak.
En zor konular, Osmanlı ve Avusturya meseleleridir.
İNGİLTERE VE YUNANİSTAN
Londra’daki Yunan büyükelçisi Bay Kaklamanos, İngiliz hükümetinin Yunanistan’ı Doğu’da bir barış ve medeniyet gücü olarak destekleme kararlılığını açıkladı.
İngiltere, Yunanistan’a ekonomik, siyasi ve askeri destek sağlayacak.
Bulgarya ve Türkiye yanlısı çevreler artık etkisizdir.
İngiliz halkı, Yunan denizcilerinin kahramanlıklarını ve dürüstlüğünü takdirle anmaktadır.
TÜRK FAALİYETLERİ
“Tasvir” gazetesine göre, Osmanlı Harbiye Nezareti’nde kurulan bir komisyon, Doğu vilayetlerinde Rus ordusu ve Ermeni çetelerinin yol açtığı yıkımı anlatan iki kitap hazırlamaktadır. Kitaplar İngilizce ve Fransızca olarak yayımlanacaktır.
KÜRTLERİN GERİ DÖNÜŞÜ
Hükûmet, Konya, Ankara ve Urfa çevresine yerleştirilen 600.000 Kürdün Doğu vilayetlerine geri gönderilmesi konusunu görüşmektedir.
LİMAN HABERLERİ VE GÜNLÜK OLAYLAR
- “Energeia” adlı Yunan gemisi, Novorossiysk ve Anapa’dan 460 Rum mülteciyi Trabzon’a getirdi.
- “Maria S.” ve “Venizelos” gemileri İstanbul’dan hareket etti.
- “Kerkyra” adlı gemi, un yüklü olarak Trabzon’a gelmektedir.
- Limanda ayrıca Rumen bayraklı bir gemi Amerikan yardım unlarıyla gelmiştir.
KISA HABERLER
- Amerikan unu ile yapılan ekmekler fırınlarda 22 kuruştan satılmaya başladı.
- Ancak dağıtım düzensizdir; bazı fırıncılar halka ekmek vermemektedir.
VEFAT
Toplumumuzun saygın üyelerinden Eleftherios M. Misaelidis (38 yaşında) tifüs nedeniyle vefat etti.
Kendisi Galyana kökenliydi ve memleketinin acılarını derinden hissederdi.
Ailesine başsağlığı diliyoruz. Toprağı hafif olsun.
KÜÇÜK İLANLAR VE REKLAMLAR
- Kızılhaç Muayenehanesi: Salı, Perşembe, Cumartesi 10–12 arası ücretsiz muayene ve ilaç.
- Kazino Konstantinupolis: “Hayatı sevenler için en iyi şarap, uzo, köfte, pirzola ve balık!”
- Haritonos & Papadopulos Ayakkabıcı – Üzün Sokak: “Kaliteli ayakkabılar, uygun fiyatlar.”
- BİZANS Oteli ve Kahvehanesi – Metohi Caddesi: “Temiz odalar, aile toplantıları için uygun bahçe.”
Matbaa
Georgios E. Mihailidis
(3515 sayfadan oluşan Epochi sayıları Nikos Kapetanidis’in kardeşinin torunu olan ve halen Atina’da yaşamakta olan Kostas Kapetanidis tarafından dijitalize edilmiş ve Yunanca olarak tarafımıza iletilmiştir. Türkçeye çevirisi Tamer Çilingir tarafından üstlenilmiştir)